Verslag inventarisatie gierzwaluwen 2018
In 2016 en 2017 hebben we –als werkgroep en vrijwilligers-
op vrij intensieve wijze de locaties van gierzwaluwnesten
in Amersfoort in kaart gebracht. Aangevuld met tellingen
uit voorgaande jaren resulteerde dat in een totaal van 622
nestlocaties. Het verslag van de waarnemingen van 2017 is
in januari 2018 vastgelegd in de ‘Stand van de gierzwaluw’.
Het blijft, zeker ook voor een toekomstig Amersfoorts
Soortmanagementplan (SMP)*, van belang dat er een zo
volledig mogelijk beeld beschikbaar is van de aanwezige
nestlocaties.
Voor 2018 werd besloten dat het een jaar zou zijn waar we
op minder intensieve wijze zouden gaan tellen; de ‘basis
was immers gelegd’ in de voorgaande jaren. De inventari-
saties in 2018 richtten zich dan ook met name op deelge-
bieden die nog niet of nauwelijks waren onderzocht of aan
actualisatie toe waren.
Het betreft specifiek:
1. tot dan toe matig onderzochte wijken van de gemeente
(waaronder nieuwbouwwijken van na 2000),
2. in het geheel niet onderzochte wijken (zie op de figuur
hiernaast, de witte gebieden),
3. nestkasten die zijn aangebracht in nieuwbouwprojecten
in het centrum van Amersfoort.
* Soortmanagementplan (SMP): Het doel van een soortmanagementplan is om een ontwikkelingsgerichte en juridisch houdbare omgang met beschermde soorten mogelijk te maken. Een gebiedsgerichte ontheffing
is daarvan het sluitstuk. Dit betreft een besluit van Gedeputeerde Staten waarin onder voorwaarden ontheffing wordt verleend voor overtreding van verbodsbepalingen ten aanzien van specifieke soorten en voor werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting.
Daarvan profiteert zowel de initiatiefnemer als de natuur. De initiatiefnemer weet op voorhand waar hij aan toe is en is verzekerd van juridische dekking. Dit scheelt hem zowel geld, tijd als zorgen. En voor de natuur zijn maatregelen zowel kwalitatief als kwantitatief (denk aan het zorgen voor nestgelegenheid voor in dit geval gierzwaluwen) voldoende geborgd in het proces.
Gebied Onderzocht op broedplaatsen van gierzwaluwen in Amersfoort in 2014-2017 
Gierzwaluwnesten gevonden in de periode 2014-2017 
Gierzwaluwnesten gevonden in 2018 Resultaten 2018
Algemeen
In aanvulling op de resultaten uit de periode 2014-2017
zijn in 2018 69 bewoonde nestplaatsen gevonden. In
bovenstaand figuur staat aan de linkerzijde een overzicht
met nestlocaties uit 2014-2017 en aan de rechterzijde
de nieuwe nestlocaties die in 2018 zijn aangetroffen. De
incidentele vondsten in de al onderzochte wijken worden
hieronder niet nader besproken, wel de ‘ontdekkingen’ op
wijkniveau.
Resultaten per gebied
• Schothorst
In het zuidelijke deel van Schothorst (wijkdelen Schot02 en
Schot03) zijn tijdens een aantal bezoeken geen gierzwaluwen vastgesteld. Nb: Met het oog op het SMP is het van belang om hierbij te vermelden dat het om losse bezoeken gaat en niet om inventarisaties volgens de methodiek van het Kennisdocument Gierzwaluw.
• Rustenburg
In het zuidelijke deel van Rustenburg (wijkdeel Rus03) zijn
vooralsnog ook geen gierzwaluwen vastgesteld*.
• Zielhorst
In het wijkdeel Zie03 blijken nogal wat neststenen te zijn
ingemetseld en dat leverde o.a. een bewoond nest op in de
straat Hof der Kolommen. Dit is de eerste nestvondst in dit
wijkdeel.
Bord met aankondiging van renovatie door Vesteda |
Nestplek Mignonpad |
• Schuilenburg
In de wijk Schui02 werden meerdere nieuwe nestplekken
gevonden (allemaal in hoekpanden daar waar de beton-
plaat achter de goot niet goed aansluit, zie foto) daar waar
woningbouwvereniging Vesteda juist wilde beginnen met
renoveren en isoleren van de woningen. Onze bevindingen
hebben Vesteda genoodzaakt die plannen uit te stellen en
om dit jaar alsnog een nader onderzoek naar vleermuizen
en gierzwaluwen te laten uitvoeren. We hebben bij Veste-
da aangegeven dat we graag onze expertise willen delen
met de ingeschakelde ecoloog. Zo hopen we een bijdrage
te kunnen leveren om Schuilenburg ook voor gierzwalu-
wen ‘te verbeteren’…
• Centrum
Aan de straat Achter de Arnhemse Poortwal (Ce02) ligt een
complex appartementen (achter het Amicitia gebouw aan
de Stadsring) met ingemetselde rijen neststenen. Van de
in totaal 24 neststenen zijn er vier bewoond. In het tegen-
overliggende complex woningen zijn ook enkele stenen
ingemetseld maar die zijn tot nu toe niet bewoond.
• Soesterkwartier
Aan de Noordkant van het Centraal Station zijn in het kan-
torencomplex Eempolis (bouwjaar 2003) 87 stenen inge-
metseld. Dit is gebeurd op aandringen van Marjo en Fred
van der Lelie van de Gierzwaluwwerkgroep Amersfoort.
Van de 87 neststenen waren er in 2018 maar liefst 43 bezet
en hiermee is dit meteen de grootste gierzwaluwkolonie
van Amersfoort.
• Vathorst
In toenemende mate vinden gierzwaluwen hun weg naar
de nieuwbouwwijk Vathorst. De kolonievorming lijkt be-
gonnen aan de straat Balatonmeer. In de kopgevels van
elke woning aan deze straat zijn drie neststenen inge-
bouwd.
Er zijn hierbij op één avond vijf nestlocaties vastgesteld.
Naast gierzwaluwen nestelen er ook huismussen in deze
neststenen. In een aantal gevallen zijn ze zelfs elkaars
onder-/bovenburen!
Er lijkt in Vathorst een trend waarneembaar waarbij gier-
zwaluwen zich specifiek vestigen op locaties met huis-
musbolwerkjes.
Een ander voorbeeld hiervan is een nestlocatie aan Vrou-
wenpolder in Vathorst. Daar waar geen nestlocatie (kolo-
nie) van gierzwaluwen in de buurt is (>600 meter), nestelt
in deze straat een enkele gierzwaluw te midden van een
huismussen kolonie! Dit zou kunnen betekenen dat huis-
mussen een rol spelen in de vestiging van gierzwaluwen
in nieuwere wijken. Met het geluid van de huismus als een
goede indicatie voor beschikbare nestgelegenheid.
Achter de Arnhemse Poortwal
(nummering nestplekken ten dienste van de inventarisatie) 
Eempolis, Piet Mondriaanlaan (nummering nestplekken ten dienste
van de inventarisatie)