Typen gierzwaluw nestkasten
Er zijn vele verschillende typen nestkasten voor Gierzwaluwen. Dit komt niet alleen doordat vele Gierzwaluw-liefhebbers ook fervente knutselaars zijn, maar ook doordat een ander gebouw of positie aan het huis uitnodigt voor een ander type nestkast. Zie ook:
Sommigen denken dat een nestkast zo veel mogelijk op de stenen muur moet lijken, terwijl anderen gaan voor de recht-toe-recht-aan schoenendoos. Met andere woorden: keuze te over. Hieronder ziet u een overzicht van verschillende type nestkasten.
Hoogte
Hoewel er berichten zijn van gierzwaluwen die op 2 meter hoogte broeden en zelfs van een paartje dat op 1 meter hoogte broedt, is het advies de kasten zo hoog mogelijk op te hangen. Volwassen en fitte gierzwaluwen zullen misschien in staat zijn om zo’n laag geplaatst nest te verlaten maar het risico dat een kat een gierzwaluw te pakken krijgt, is veel kleiner bij hoge nestplaatsen. Bovendien gebruiken ze de hoogte om zich te laten vallen en zo snelheid te maken waardoor ze bij het wegvliegen minder gemakkelijk gegrepen kunnen worden door roofvogels. Ons advies is om de kasten op minimaal 3 m of hoger op te hangen.Windrichting
Hang de nestkast het liefst op het noorden of het oosten. Op andere windrichtingen kan ook, maar alleen als er een voldoende grote overstek is (zoals een brede dakgoot). Het is belangrijk dat de nestkasten niet in de zon komen te hangen.Aanvliegroute
Hang de nestkast zo op, dat gierzwaluwen er gemakkelijk naartoe en weer vandaan kunnen vliegen. Ook hierbij geldt dat er weliswaar gierzwaluwnesten op de onmogelijkste plekjes (die ook nog eens lastig aan te vliegen zijn) gevonden worden, maar dat een nieuwe nestplaats die gemakkelijk aan te vliegen is, eerder gevonden wordt. Gierzwaluwen maken soms wel honderden oefenvluchten naar een nieuwe nestplaats, om de aanvliegroute goed te leren kennen en om er zeker van te zijn dat ook de wegvliegroute veilig is. Dus een aanvliegroute zonder grote obstakels zoals bomen, zonder auto’s die er nu eens niet en dan weer wel staan, en zonder ramen die naast de nestkast of direct eronder in de zomer wijd open gezet worden.Afmetingen van een gierzwaluw nestkast
Gierzwaluwen kunnen zich in de onmogelijkste plekken wringen. Grotere invlieggaten in gemakkelijk aanvliegbare plekken worden ook gebruikt door andere holenbroeders, zoals de huismus en spreeuw. Dat hoeft geen probleem te zijn want het in- en uitvliegen van deze vogels kan worden opgemerkt door zoekende gierzwaluwen en ze zo de weg wijzen naar nieuwe nestgelegenheid. Gierzwaluwen weten mussen en spreeuwen te verdringen, of ze gaan pas de nestkast in als de jongen van mussen en spreeuwen uitgevlogen zijn. Wij gebruiken kasten in verschillende modellen (zie hierboven), maar over het algemeen zijn de maten van het bodemoppervlak tussen ca. 30 en 40 cm lang en tussen 15 en 25 cm breed, de hoogte bedraagt meestal tussen 12 en 20 cm.Werktekeningen gierzwaluw nestkasten
Hieronder treft u een opsomming van plekken om gierzwaluwnestkasten op te hangen en de typen nestkasten die daar het meest geschikt voor zijn. Dit zijn basismodellen die u aan uw eigen situatie kunt aanpassen, zolang de minimale afmetingen maar gewaarborgd blijven.Nestkasten voor op verschillende plaatsen
Hieronder een overzicht van nestkasten gerangschikt naar de plaats waar ze ophangen kunnen worden, c.q. geschikt voor zijn:
Onder een dakgoot of dakrand hangt een nestkast beschut en grotendeels in de schaduw. als de overstek groot genoeg is dan is een zuidmuur ook mogelijk. Zorg wel dat plat gedeelte van de nestkast altijd geheel onder de overstek valt. Een kleine afstand tussen overstek en dakje van de nestkast (1 cm) wordt aangeraden. Tip: hang de nestkast bij een hoek van het huis/gebouw en/of naast een regenpijp.
Model | Materiaal | Foto | Toelichting | Werktekening/Leverancier |
Roosendaal | Hout | ![]() |
Populair type, ‘schoenendoos’, groot bodemoppervlak, deurtje aan zijkant voor nacontrole en schoonmaak | ![]() |
Zeist | Hout | ![]() ![]() ![]() |
Populair type, relatief kleine nestkast, met ovaal, liggend invlieggat halverwege de voorzijde. Schuin dak te openen. Originele Zeist-kast heeft balkje aan onderzijde van het dak (valt achter de voorkant) en haakjes aan de zijkant of een schroef in het midden van de voorkant om het deksel op zijn plaats te houden. Wordt vaak verkeerd opgehangen (op kale muur in de zon, zie foto)
|
![]() ![]() |
Zeist Dubbeldak | Hout | ![]() |
Als Zeist, maar met dubbel dak waardoor de nestkast beter afgeschermd is tegen de zon. Dubbele dak is wit geverfd. | Zelfbouw.
![]() |
Zeist II | Hout | ![]() |
Als Zeist, maar voorwand loopt hoger door, zodat gierzwaluwen meer ruimte hebben en kunnen klimmen, voorkant te openen. Nadeel: Nest kan vastgeplakt zijn aan onderrand van voorzijde
![]() |
Zelfbouw. ![]() |
Zeist look-a-likes | Hout | ![]() |
Diverse nestkasten die op Model Zeist lijken. Check of de nestkast te openen is. | Te koop bij o.a. www.dierencompleet.nl, Vogelbescherming, tuincentra enz. |
Nijmegen | Hout | ![]() |
Nestkast voor strak onder dakgoot of dakrand. Schuine voorzijde die door ouders en jongen gebruikt wordt om aan te hangen. Ruime kast waarin jongen goed kunnen oefenen. Bovenste helft van voorkant los te schroeven voor nacontrole en schoonmaken. | Zelfbouw.
![]() |
Westvoorne | Hout | ![]() |
Nestkast voor strak onder dakgoot of dakrand. Schuine voorzijde voor klimmen door jongen aan binnenzijde. Bovenste helft van voorkant los te schroeven voor nacontrole en schoonmaken. Zeer succesvol gebleken op diverse plekken. | Zelfbouw.
![]() |
Losser | Hout | ![]() |
Nestkast voor strak onder dakgoot of dakrand. Invliegopening aan onderzijde. Deurtje aan zijkant voor nacontrole en schoonmaken. Dak dient extra afgedekt worden (zink/dakleer). Kan ook succesvol zijn op kale muur. Kleine kast die jongen weinig ruimte geeft om spieren te oefenen. Nestkasten met vlieggat aan de onderzijde geven veel poep onder nestkast, ook bij gierzwaluwen.
![]() |
Zelfbouw.
![]() ![]() |
Bernard Genton & Marcel Jacquat | Hout | ![]() |
Langwerpige kasten voor onder rechte overstekken, zoals gebruikt in Zwitserland. Afschuinen van vlieggat wellicht eerder aan binnenkant (minder vleugelslijtage, meer grip bij aanvliegen).
![]() |
![]() |
Gierzwaluwpot | Keramiek | ![]() |
Keramieke pot voor gierzwaluw, mus en spreeuw. Voor onder overstekende dakrand of dakgoot. Succesvol gebleken voor gierzwaluwen. | www.dierenindetuin.nl |
Vivara Opbouwkast Gierzwaluw | Houtbeton | ![]() |
Houtbeton nestkast, opbouw | Vivara |
Vivara Woodstone | Houtbeton | ![]() |
Houtbeton nestkast, gemonteerd op planken, invlieggat aan onderzijde om mussen en spreeuwen te weren. Mussen zijn echter wel waargenomen in dit kasttype. In Wolfheze succesvol in bestaande kolonie. Nestkasten met vlieggat aan de onderzijde geven veel poep onder nestkast, ook bij gierzwaluwen. | Vivara |
Nestkasten voor aan kale muur Menu
Voor aan een kale muur is het belangrijk dat de nestkast overdag in de schaduw hangt en dat het dak van de nestkast heel schuin is zodat het water eraf loopt en er geen vogels op de nestkast kunnen gaan zitten. Hang nestkasten zo mogelijk toch onder een overstekende rand.
Model | Materiaal | Foto | Toelichting | Werktekening/Leverancier |
Voordorp | Hout | ![]() |
Houtsoort: Western Red Cedar, opening in achterzijde, nestkast moet voor nacontrole of schoonmaken van de muur gehaald worden. | ![]() ![]() |
Voordorp | Hout | ![]() |
Houtsoort: Multiplex, watervast, wit geverfd | Werktekening. Te koop bij o.a. Ipse de Bruggen |
Voordorp, aangepast | Hout | ![]() |
Houtsoort: Western Red Cedar; dak los met 2 balkjes aan de onderzijde, waardoor dak met schroeven door zijwanden kan worden vastgezet (nestkast hoeft voor nacontrole of schoonmaken niet meer van de muur gehaald te worden). | Werktekening. Te koop bij o.a. Ipse de Bruggen (op verzoek) |
Maastricht | Vezel-cement | ![]() |
Kruising tussen Model Zeist (schuine voorkant) en Model Voordorp (doorlopend schuin dak), maar dan in asbest-vrij eternit (vezelcement) en gietbeton uitgevoerd. | www.zwaluwen.info |
Maastricht DD | Vezel-cement | ![]() |
Als Model Maastricht maar met zwevend dubbel dak tegen oververhitting door de zon. Kan dus op zonniger plaatsen worden toegepast dan het gewone model Maastricht. | www.zwaluwen.info |
Vivara Madrid | Houtbeton | ![]() |
Als Model Voordorp maar dan in houtbeton met het invlieggat aan de onderzijde om mussen en spreeuwen te weren. Mussen zijn echter in dit neskasttype wel waargenomen. Succes van deze kast voor gierzwaluwen heeft zich nog niet bewezen. Nestkasten met vlieggat aan de onderzijde geven veel poep onder de nestkast, ook bij gierzwaluwen. | Vivara |
VivaraPro NK GZ 08 | Houtbeton | ![]() |
Als Model Voordorp maar dan in houtbeton met het invlieggat in de voorkant aan de onderzijde van het dak. Voor professionele toepassing in mitigatie-projecten. Wordt niet aan particulieren geleverd.
![]() ![]() |
VivaraPro |
Nestkasten voor onder schuine dakrand Menu
Een schuine dakrand vereist maatwerk. Het is belangrijk dat de bodem van de nestkast horizontaal loopt. Omdat daken verschillende hellingshoeken hebben, moeten de afmetingen aan het dak worden aangepast.
Hieronder worden enkele voorbeelden gegeven.
Model | Materiaal | Foto | Toelichting | |
Bernard Genton | Hout | ![]() ![]() |
Een nestkast die geschikt is voor diepe dakoverstekken. Bernard Genton heeft zijn huis in Féchy (bij het Meer van Genève) er vol mee hangen. (Werktekening volgt) ![]() |
|
Vathorst | Hout | ![]() |
1 kamer, voor diepe overstek. Een nestkast voor onder een schuine dakrand. Geen werktekening (bovenkant van Model Zundert kan als voorbeeld genomen worden). Maatgeving hangt af van helling van dak. | |
Zundert | Hout | ![]() |
2 kamers, voor een relatief diepe overstek. Een nestkast voor onder een schuine dakrand. Geen praktijkvoorbeeld bekend. Werktekening Maatgeving hangt af van helling van dak. | |
De Bilt | Hout gebeitst | ![]() |
2 kamers, gebeitst in kleur van dakrand, onderste kamer met invliegopening aan schuine onderzijde tegen muur (nooit bezet geweest) | |
De Bilt | Hout met steen-structuur | ![]() |
2 kamers, bezet door gierzwaluwen, onderste kamer na 2 jaar bezet (geen geluid, nest dichtbij), bovenste kamer 5 jaar later | |
De Bilt | Hout met steen-structuur | ![]() ![]() |
3 kamers, 1e jaar onderste kamer bezet door gierzwaluwen (na aanbrengen steenstructuur), bovenste kamer na 3 jaar, middelste kamer na 5 jaar |
Nestkasten voor in een nok Menu
Een nestkast voor in de nok vereist maatwerk. Het is belangrijk dat de bodem van de nestkast horizontaal loopt. Omdat daken verschillende hellingshoeken hebben, moeten de afmetingen aan het dak worden aangepast.
Hieronder worden enkele voorbeelden gegeven.
Observatiekasten voor inbouw Menu
Om gierzwaluwen te observeren kunnen aan de binnenzijde van een gebouw nestkasten worden aangebracht.
Hieronder enkele voorbeelden.
Model | Materiaal | Foto | Toelichting | Werktekening / Leverancier | |
Observatiekast | Houtbeton | ![]() |
Dubbele nestkast voor inbouw aan binnenzijde van buitenmuur | Waveka |
En dan nog dit... Menu
Dan denk je dat je alles in regeltjes hebt kunnen vangen, zul je net zien dat de gierzwaluwen er toch weer anders over denken. Hieronder voorbeelden van geslaagde nestgelegenheid voor gierzwaluwen. Het type nestkast en de plaats lijken soms wat minder van belang te zijn dan de aanwezigheid van reeds bezette nestkasten. Meer voorbeelden? Stuur ze op naar webredactie@gierzwaluwbescherming.nl.
In Arcen aan de Maas heeft Harm Peeters bedacht dat een nestkast er zo min mogelijk uit moet zien als een nestkast. Hij heeft ze verschillende vormen gegeven, net zoals het aan zijn huis paste, met een steenstructuur om ze minder te laten opvallen. Zeer succesvol, een lust voor oog en oor in het broedseizoen.
In Amersfoort hebben Marjo en Fred van der Lelie een bonte verzameling nestkasten in de nok van hun huis gehangen. Samen met de meer traditionele nokkast hiertegenover bij de buren, zijn de nestkasten elk jaar allemaal bezet. De nummering van de nestkasten op de foto geeft de volgorde aan waarin de nestkasten in de loop van de jaren zijn opgehangen.